Με κεντρικό μήνυμα την πρόσβαση στη δικαιοσύνη, η Ευρωπαϊκή Ημέρα Δικαιοσύνης και Δικηγόρου που τιμάται κάθε χρόνο στις 25 Οκτωβρίου, έχει στόχο να φέρει τους ευρωπαίους πολίτες πιο κοντά με τη διαδικασία απονομής της Δικαιοσύνης και να τους πληροφορήσει για τα δικαιώματά τους μέσα από διάφορες ενέργειες και στοχευμένες εκστρατείες οι οποίες διοργανώνονται από τα κράτη – μέλη της ΕΕ.
Η Ευρωπαϊκή Ημέρα Πολιτικής Δικαιοσύνης (European Day of Civil Justice) καθιερώθηκε το 2003 και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 25 Οκτωβρίου, με πρωτοβουλία του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η δυνατότητα απρόσκοπτης, χωρίς παρεμπόδιση ή αποκλεισμούς, πρόσβαση στη Δικαιοσύνη είναι αναφαίρετο θεμελιώδες δικαίωμα, το οποίο θα πρέπει να εκπληρώνεται για όλους τους πολίτες. Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην ΕΕ πρέπει να είναι αποτελεσματικός. Αυτό σημαίνει ότι όταν παραβιάζονται τα δικαιώματα ενός ατόμου, έχει το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής ενώπιον δικαστηρίου.
Αναμφίβολα, συστατικό στοιχείο μιας δημοκρατίας είναι το κράτος δικαίου, κύριο χαρακτηριστικό του οποίου αποτελεί η ύπαρξη ανεξάρτητης και αποτελεσματικής δικαιοσύνης.
Στον τόπο μας, ωστόσο, καταγράφεται σημαντική καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης. Και είναι προφανές ότι η καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης, εκτός από τις σοβαρές κοινωνικές, οικονομικές επιπτώσεις που συνεπάγεται για τους πολίτες και το κράτος, αποτελεί και σημαντικό πλήγμα στο κράτος Δικαίου και στο περί δικαίου αίσθημα.
Αν και εκφράζεται δημοσίως από αρμόδιους ότι στόχος είναι και παραμένει η προώθηση της ποιότητας, της ανεξαρτησίας και της αποτελεσματικότητας του συστήματος δικαιοσύνης, η ολιγωρία που σημειώνεται στην ψήφιση των τριών Νομοσχεδίων της δικαστικής Μεταρρύθμισης, θέτει σε κίνδυνο το σύστημα με ορατούς και δυνητικούς κινδύνους σε πολλά επίπεδα.
Η εφαρμογή του πιλοτικού προγράμματος (backlog) εκδίκασης των καθυστερημένων υποθέσεων αποτελεί μια διαχειριστική ενέργεια για την αποφόρτιση των δικαστηρίων με στόχο την ομαλότερη και αποτελεσματικότερη λειτουργία τους.
Σημαντικό επίσης ζήτημα που συνδέεται άρρηκτα με το μήνυμα της Ημέρας είναι η σφαιρική και έγκυρη ενημέρωση των πολιτών για τα δικαιώματά τους.
Ο ΠΔΣ στοχεύοντας στη διασφάλιση της πρόσβασης όλων των πολιτών στη δικαιοσύνη, μελετά πρόταση για την παροχή pro bono νομικών συμβουλών σε πολίτες οι οποίοι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να απευθυνθούν σε δικηγόρο.
Είναι καταληπτό ότι μεταξύ της δικαιοσύνης και της απονομής δικαιοσύνης δεν πρέπει να δημιουργείται χάσμα, αφού χωρίς τη δυνατότητα πραγματικής και αποτελεσματικής πρόσβασης στη δικαιοσύνη, κάθε δικαίωμα παραμένει μετέωρο και κενό.
Η προστασία όλων των θεμελιωδών δικαιωμάτων του πολίτη δεν μετουσιώνεται σε πράξη παρά μόνο μέσω της απρόσκοπτης άσκησης του θεμελιώδους δικαιώματος της πρόσβασης των πολιτών στη δικαιοσύνη.