Ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος (ΠΔΣ) παρακολουθεί, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων που απορρέουν από τη νομοθεσία και το ρυθμιστικό πλαίσιο, τα δεδομένα που προκύπτουν ως αποτέλεσμα των κυρώσεων από ΗΒ και ΗΠΑ και επιθυμεί να ενημερώσει για τις ακόλουθες ενέργειες:
1. Από όταν τέθηκαν σε ισχύ τα κυρωτικά μέτρα της ΕΕ κατά της Ρωσίας, ο ΠΔΣ άσκησε τον εποπτικό του ρόλο ενεργώντας με άμεσα αντανακλαστικά και με τη δέουσα αυστηρότητα και σοβαρότητα, με σκοπό την προστασία της νομικής κοινότητας του τόπου, στην έκταση που του επιτρέπουν οι αρμοδιότητές του και οι εξουσίες που εκπηγάζουν από το νομοθετικό πλαίσιο. Προέβη σε έγκαιρη και συνεχή ενημέρωση των μελών του εκδίδοντας σχετική Εγκύκλιο ημερ. 22/3/22 με συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές που ανταποκρίνονταν σε αυστηρά πρότυπα και τις συστάσεις των διεθνών οργανισμών για τις κυρώσεις. Συγκεκριμένα, στην Εγκύκλιο εφιστάται η προσοχή των εποπτευόμενων αναφορικά με τα εξής:
α. Ανάγκη άμεσης εφαρμογής κατάλληλων πολιτικών για συμμόρφωση με τα περιοριστικά μέτρα συμπεριλαμβανομένης της διενέργειας συνεχών και κατάλληλων ελέγχων των καταλόγων/λιστών κυρώσεων, προτού προβούν σε ενέργειες που εμπίπτουν στα καθήκοντά τους ως πάροχοι διοικητικών υπηρεσιών ή ως νομικοί σύμβουλοι.
β. Απαγόρευση στις υπόχρεες οντότητες να δραστηριοποιούνται ή να ενεργούν για λογαριασμό ατόμων ή νομικών οντοτήτων που υπόκεινται σε κυρώσεις και αναγκαιότητα ελέγχου πελατών στους καταλόγους οικονομικών κυρώσεων πριν από την προσφορά υπηρεσιών ή εκτέλεση συναλλαγών για πελάτες.
γ. Υπενθύμιση πως η παράβαση των επιβληθεισών κυρώσεων δύναται να οδηγήσει σε ποινική δίωξη ή/και κυρώσεις από το Συμβούλιο του ΠΔΣ όπως αυτές προβλέπονται από τα άρθρο 59 παρ.1(ε),59(6)(α)i-vii και 59(6)(α4)(β) του Περί Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης Εσόδων από παράνομες Δραστηριότητες Νόμο του 2007 (188(I)/2007) . H εξουσία αυτή του ΠΔΣ πηγάζει από τον περί Εφαρμογής των Διατάξεων των Ψηφισμάτων ή Αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (Κυρώσεις) και των Αποφάσεων και Κανονισμών του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Περιοριστικά Μέτρα) Νόμο του 2016 (58(I)/2016) και συγκεκριμένα από τα άρθρα 3 και 4.
δ. Υπενθύμιση πως πέραν των θεσμικών ποινικών συνεπειών, οι δικηγόροι εν γένει, ως επάγγελμα υψηλού ρίσκου, δύνανται να χαρακτηριστούν ως «professional enablers» κακόβουλων και/ή καταχρηστικών ενεργειών φυσικού και/ή νομικού προσώπου που περιλαμβάνεται στη λίστα κυρώσεων και/ή υπόκειται σε δέσμευση περιουσιακών στοιχείων, που αποσκοπούν στην αποφυγή των κυρώσεων, με όλους τους κινδύνους που ελλοχεύουν και απορρέουν από αυτό, τόσο για τους ίδιους τους δικηγόρους όσο και για τον ευρύτερο τομέα των υπηρεσιών, αλλά και τη χώρα γενικότερα.
ε. Υποχρέωση υιοθέτησης και εφαρμογής πλαισίου διαδικασιών συμμόρφωσης με τις κυρώσεις (Sanctions Compliance Program) και ενδελεχούς και συνεχούς αξιολόγησης ρίσκου των πελατών τους με όλες τις δέουσες ενέργειες προς αυστηρή εφαρμογή των κυρώσεων και υπενθύμιση απαγόρευσης συμμετοχής, εν γνώσει και εκ προθέσεως, σε δραστηριότητες με αντικείμενο ή αποτέλεσμα την καταστρατήγηση των περιοριστικών μέτρων.
στ. Υποχρέωση αναφοράς και ενημέρωσης του ΠΔΣ εντός ταχθείσας προθεσμίας για το κατά πόσον παρείχαν υπηρεσίες σε νομικές οντότητες και/ή φυσικά πρόσωπα τα οποία εμπίπτουν στις λίστες κυρώσεων του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υποχρέωση δήλωσης ονομάτων των προσώπων αυτών, του είδους του περιουσιακού στοιχείου που έχει δεσμευτεί (π.χ. ακίνητη περιουσία, μετρητά, χρηματοοικονομικά μέσα) καθώς και για τη συνολική αξία αυτών. Η νέα υποχρέωση αυτή θεσπίστηκε από τον ΠΔΣ στο πλαίσιο της εποπτείας του, και είναι επιπρόσθετη της νομικής και κοινοτικής υποχρέωσης για ενημέρωση προς την αρμόδια αρχή του κράτους στα θέματα εφαρμογής των κυρώσεων. Υπενθυμίζουμε πως η κυβέρνηση του κράτους μέλους έχει την ευθύνη εφαρμογής των κυρώσεων της ΕΕ, και με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου τον Ιούνιο του 2022 συστάθηκε και λειτουργεί η Μονάδα Εφαρμογής Κυρώσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας (ΜΕΚ).
2. Ο ΠΔΣ αξιοποίησε τις πληροφορίες που έλαβε από τα εποπτευόμενα μέλη του ασκώντας τον εποπτικό του ρόλο. Πρέπει να καταστεί αντιληπτό πως δεν υπάρχει δυνατότητα να γνωρίζει εκ των προτέρων ο ΠΔΣ ποιοι εποπτευόμενοι είχαν υποχρέωση αναφοράς και δεν συμμορφώθηκαν, καθότι δεν διαθέτει ο ΠΔΣ λίστες πελατολογίων των δικηγορικών γραφείων.
3. Στις 5/4/22, ο ΠΔΣ εξέδωσε Εγχειρίδιο για τη σωστή καθοδήγηση και ενημέρωση με ερωταπαντήσεις, που έτυχε επικαιροποίησης έκτοτε, για να αντανακλά τις εξελίξεις με τα επακόλουθα πακέτα περιοριστικών μέτρων.
4. Στις 5/8/2022 ανακοινώθηκε η συνεργασία του ΠΔΣ με τον παγκόσμιο οργανισμό πάροχο εκπαίδευσης και πιστοποίησης για διαχείριση κινδύνων σε σχέση με τις ισχύουσες κυρώσεις K2 Integrity, που παρέχει στους δικηγόρους τη δυνατότητα ολοκληρωμένης και στοχευμένης εκπαίδευσης αναφορικά με τις κυρώσεις.
5. Παράλληλα, ο ΠΔΣ επιδίωξε από την πρώτη στιγμή και πραγματοποίησε μέχρι και σήμερα, αριθμό συναντήσεων με θεσμικούς φορείς, Πρόεδρο της ΚΔ, Υπουργείο Οικονομικών, Έφορο Εταιρειών, Κεντρική Τράπεζα, Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα, CCBE, για τη διαχείριση πολύπτυχων και περίπλοκων ζητημάτων, τα οποία προκύπτουν κατά την πρακτική εφαρμογή των κυρώσεων. Πιο συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων προτάσεων, ο ΠΔΣ παρουσίασε πρόταση τον περασμένο Ιούλιο 2022, για δημιουργία αρχής ενδιάμεσου θεματοφύλακα (interim custodian), στο πλαίσιο των εξουσιών που παρέχονται από τους σχετικούς Κανονισμούς της ΕΕ προς τα κράτη μέλη. Αυτή η αρχή θα μπορούσε να αναλαμβάνει να τηρεί στην κατοχή της τα περιουσιακά στοιχεία που εμπίπτουν στο πάγωμα, με μεταβίβαση και/ή παράδοση κατοχής από τους εποπτευόμενους παρόχους διοικητικών υπηρεσιών και εκκαθαριστές, αλλά και κάθε πολίτη που έχει εγκλωβιστεί εις το διηνεκές με δεσμευμένα κεφάλαια. Αυτό από τη μια θα διασφαλίσει τον περιορισμό του ρίσκου από την έκθεση των επαγγελματιών στις κυρώσεις, τη νόμιμη απαλλαγή και έξοδο των Κύπριων επαγγελματιών από τα δεσμευμένα κεφάλαια και συνεπώς θα μετρίαζε δραματικά τον κίνδυνο παράβασης των κυρώσεων, με επέκταση στην αξιοπιστία της χώρας. Ενώ η πρόταση συζητήθηκε και καταγράφηκε από τις αρμόδιες αρχές με θετικό πρόσημο, δεν έχουμε ενημερωθεί μέχρι στιγμής για την πιθανότητα εφαρμογής της.
Σημειώνουμε πως όλες οι πιο πάνω ενέργειες και η γενικότερη στάση που τήρησε ο ΠΔΣ στο θέμα των κυρώσεων, επικροτήθηκαν από εμπλεκόμενους οργανισμούς με τους οποίους ο ΠΔΣ συνεργάστηκε όλο αυτό το διάστημα στο θέμα των κυρώσεων.
Σε σχέση με το πλαίσιο των κυρώσεων από ΗΒ και ΗΠΑ, έχουμε αποστείλει σήμερα επιστολές ζητώντας συναντήσεις με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, για συντονισμό ενεργειών καθώς επίσης και με τη Βρετανική Ύπατη Αρμοστεία στο πλαίσιο συνεργασίας μας.
Έχει ήδη τελεσθεί συνάντηση με την Αμερικάνικη Πρεσβεία καθώς και με το Υπουργείο Οικονομικών ως αρμόδια προεδρεύουσα αρχή της ΜΕΚ, για περαιτέρω συντονισμό.
Ως εκ των πιο πάνω, ο ΠΔΣ θα συνεχίσει να παρακολουθεί με εγρήγορση τις όποιες εξελίξεις ανακύπτουν, στο πλαίσιο των καθηκόντων του ως Εποπτική Αρχή, διατηρώντας συνάμα την απαραίτητη επικοινωνία και επαφή με τα μέλη του για σωστή καθοδήγηση αλλά και αυστηρό έλεγχο, ασκώντας αποτελεσματικά τον θεσμικό εποπτικό του ρόλο.